Hyperventilatie is een vervelende aandoening waar veel mensen wel eens last van hebben. Herken je de klachten ervan en zoek je naar de beste manier om dat aan te pakken?
In deze blog leggen we uit wat hyperventilatie precies inhoudt, hoe het ontstaat en of het gevaarlijk is. Vervolgens vertellen we je over de oorzaken van hyperventilatie, wat de relatie met stress is en met welke behandelingen en oplossingen je er zelf iets aan kunt doen.
Inhoudsopgave
Wat is hyperventilatie?
We spreken van hyperventilatie als je ademhaling aanzienlijk te snel of te diep gaat. Daardoor kan het gebeuren dat deze ademhaling uit balans raakt met een aantal vervelende lichamelijke klachten als gevolg. Hoewel hyperventilatie op zichzelf niet gevaarlijk is, kan het bij regelmatig terugkeren wel voor ernstigere ongemakken zorgen. De angst voor een nieuwe aanval kan de hyperventilatie juist in stand houden.
Hoe ontstaat hyperventilatie?
Daarvoor kijken we eerst naar onze ademhaling. Je ademhaling zorgt voor een verplaatsing van lucht uit je longen naar buiten en van buiten je longen naar binnen. De lucht in je longen komt uiteindelijk in je longblaasjes terecht, deze zorgen ervoor dat je lichaam zuurstof opneemt uit de lucht en koolstofdioxide afstaat aan de lucht. Je ademhaling past zich aan op de hoeveelheid zuurstof die je nodig hebt. Bij inspanning is die hoeveelheid dus groter dan bij rust.
Hyperventilatie door teveel adem
De hoeveelheid lucht die je in een bepaalde tijd inademt en weer uitademt is gelijk aan de hoeveelheid opgenomen lucht in één keer en het aantal maal dat je binnen die tijd ademhaalt. Als deze uitwisseling van gassen te snel gaat, loopt de hoeveelheid zuurstof in je bloed op en neemt het koolstofdioxideniveau af. Een te laag koolstofdioxideniveau in het bloed noem je hypocapnie. Het zorgt ervoor dat je bloed een hogere zuurtegraad heeft dan normaal. Deze hoge zuurgraad leidt tot de symptomen die bij hyperventilatie horen.
Symptomen hyperventilatie
Symptomen die je van hyperventilatie kunt krijgen, lijken erg op de klachten die je bij stress en spanning ervaart. Dat zijn onder andere benauwdheid, duizeligheid, tintelende ledematen, steken op de borst, hartkloppingen, hoofdpijn, zweten, droge mond, misselijkheid, kramp, flauwte en angst.
In veel gevallen kunnen de symptomen van hyperventilatie een schrikreactie oproepen. Tijdens een aanval lijkt het soms op een levensbedreigende situatie. Ze kunnen in sommige gevallen zelfs geïnterpreteerd worden als de symptomen van een hartaanval. De schrikreactie kan dan ook overgaan in een paniekaanval.
Oorzaken hyperventilatie
De medische aard van hyperventilatie is niet iets waar je je meteen zorgen om hoeft te maken. Hyperventilatie is op zichzelf is ook geen oorzaak, maar een gevolg van een onderliggende oorzaak. Zo kan er achter de hyperventilatie echter iets schuilgaan dat wel ernstig te noemen is. Heel soms is dat een medische oorzaak voor een hoge zuurtegraad van het bloed, soms een verkeerde ademhaling, veel vaker is het echter een vorm van stress of angst.
Relatie stress en hyperventilatie
Stress kennen we allemaal wel. Het is niets meer dan een lichamelijke spanning die opgeroepen wordt door externe prikkels die meer van je vragen dan wat je op dat moment aankan. Dit kan een bepaalde vorm van drukte zijn, bijvoorbeeld op je werk of door de inbeelding van wat er op korte termijn van je verwacht wordt, maar ook een bepaalde emotionele situatie.
In sommige gevallen kan dit omslaan in een aanval van hyperventilatie, bijvoorbeeld door een overactief bezig zijn met de ervaren problemen. Vaak ontstaat dit vanuit een onopgemerkte verandering, vaak een versnelling, van de ademhaling. De medische wetenschap heeft aangetoond dat de regeling van je ademhaling in principe vanzelf (zonder bewuste aansturing) gebeurt, en dat de verandering van je ademhaling, bij stress of angst, vaak ook onbewust plaatsvindt.
Paniekaanval en hyperventilatie
Als de stress of angst overgaat in een paniekaanval komen daar vaak ook de ernstigere klachten bij kijken, zoals de pijn op de borst. De paniek uit zich dan vaak ook niet enkel in een aanval, ook je gedachten kunnen erop gericht zijn. Als je niet goed weet wat er met je lichaam gebeurt op het moment dat je hyperventileerde, kan je dat als zeer onaangenaam ervaren. Je kunt een angst ontwikkelen voor hyperventilatie. De stress, angst en hyperventilatie houden elkaar dan in stand. Dit kan er op den duur zelfs voor zorgen dat je, in toenemende mate, moeite krijgt met het sociale leven.
Chronische stress, chronische hyperventilatie
Bij langdurige stress komt het vaak voor dat we spreken van chronische hyperventilatie. Hierbij spreek je niet over een acute aanval, maar over een vorm van continu verkeerd ademhalen en dus hyperventileren. Bij deze vorm haal je constant teveel adem en ontstaan er allerlei stressgerelateerde klachten.
Oplossingen bij hyperventilatie
1. Leer omgaan met stress
Afhankelijk van de ernst van de situatie, bijvoorbeeld of je ‘enkel’ gestrest ben of dat je een angststoornis hebt ontwikkeld, kun je er op verschillende manieren mee omgaan. In beide gevallen is het raadzaam om proberen om te leren gaan met stress. Ga de oorzaken van stress uit de weg of minimaliseer ze. Cognitieve gedragstherapie zou geschikt zijn om de dieper gelegen oorzaken aan te pakken.
Wil je graag hulp bij het omgaan met stress? Volg dan de online cursus tegen stress.
2. Oefen de ademhaling
Natuurlijk is het lang niet altijd zo makkelijk om met angst of stress om te gaan dus een nieuwe aanval ligt op de loer. Oefen alvast de ademhaling en blijf rustig als het daadwerkelijk gebeurt. Neem drie seconden om in te ademen en zes om uit te ademen en blijf dit herhalen. Oefen dit enkele malen per dag om het patroon van verkeerd ademhalen te doorbreken.
3. Zoek ontspanning
Regelmatige ontspanning heeft bewezen effect op de cortisolspiegel in ons lichaam. Dit stresshormoon wordt door ontspanning namelijk verlaagd. Mindfulness helpt je bijvoorbeeld om in het hier en nu te blijven en ook yoga brengt je de nodige ontspanning. Sporten kan hierbij ook helpen. Pas alleen op dat je niet te intensief sport. Rustig wandelen, fietsen of zwemmen zijn uitstekende manieren om te ontspannen.
4. Doorbreek de vicieuze cirkel
Vaak zorgt de angst voor weer een nieuwe aanval voor het in stand houden van de klachten. Dat kan komen omdat je lichaam en hersenen actiever en gevoelig zijn en je meer gefocust bent op de symptomen. Deze focus kan de emotionele en lichamelijke spanning juist oproepen, waardoor het hyperventileren ook daadwerkelijk gebeurt. Wanneer je dit patroon kunt doorbreken zal de angst voor hyperventileren als vanzelf afnemen. Probeer dus afleiding te zoeken en met behulp van de andere tips de vicieuze cirkel te doorbreken.
5. Medicatie
Als de angst of stress van dusdanige ernst is dat eerder genoemde tips niet meer werken, kan een aantal verschillende soorten medicatie worden ingezet. Je kunt dan kalmerende middelen, antidepressiva of bètablokkers voorgeschreven krijgen. Deze laatste groep werkt voornamelijk voor een korte periode, bijvoorbeeld bij een belangrijke gebeurtenis. Neem deze medicatie altijd in overleg met de huisarts. Deze medicatie kan namelijk soms verslavend werken.
Geef een reactie